Onze basisarts Djimme van Etten deelt in deze column zijn blik op het vertragen van het verouderingsproces door gebruik van medicatie. Met medicatie voor altijd jong, moeten we dat willen?
Met veel fascinatie volg ik de discussie over het gebruik van metformine om het verouderingsproces te vertragen. Een middel tegen veroudering, gaan we het dan nu eindelijk uitvinden? Het deed mij meteen denken aan levenselixers, waarmee heksen en andere schimmige figuren uit Middeleeuwse verhalen zichzelf het eeuwige leven konden schenken.
Zo ver zijn we natuurlijk nog lang niet, maar de nieuwe inzichten over het anti-aging effect van metformine luiden wat mij betreft wel een nieuw tijdperk in. Een tijdperk waarin we gezonde mensen gaan ‘behandelen’. Met in dit geval als doel om directe invloed te hebben op de levensverwachting. De centrale vraag zou wat mij betreft moeten zijn: ‘moeten we dit willen?’. Is het een wenselijke ontwikkeling om bezig te zijn met een behandeling die zo direct ingrijpt op het natuurlijke proces van ons (al gezonde) lichaam?
In ons werk zijn we natuurlijk continu bezig met het beïnvloeden van het ‘natuurlijk beloop’, maar uiteindelijk is er altijd één zekerheid. Ongeacht hoe uitgebreid en geavanceerd de behandeling voor je patiënt is, één natuurwet blijft altijd overeind: uiteindelijk zal je sterven. Door behandelingen te ontwikkelen met als doel veroudering tegen te gaan, gaan we actief het gevecht aan met de enige zekerheid die we hebben in het leven.
De afgelopen eeuw zijn we dit gevecht al voorzichtig aangegaan. Hygiënemaatregelen, antibiotica, vaccinaties, chemotherapie en ga zo maar door. Vroeger lag de dood altijd op de loer en keek – gechargeerd gezegd – niemand er gek van op als er weer iemand overleed na twee dagen diarree. De dood was er altijd en was net zo goed deel van het leven als eten en slapen. Tegenwoordig is de dood iets wat we het liefst zo lang mogelijk ontkennen en uitstellen. We hebben de dood langzamerhand steeds meer in het verdomhoekje weten te stoppen. Het is iets waar we het liever niet over hebben en iets wat is omgeven met verdriet en somberheid. Hoe prachtig ik alle medische mijlpalen van de afgelopen eeuw ook vind, geeft deze ontwikkeling me toch ergens een unheimisch gevoel dat ik moeilijk onder woorden kan brengen. Wat voor precedent schept deze ontwikkeling? Hoe ver zijn we bereid te gaan om het onvermijdelijke te blijven vermijden? Lees bijvoorbeeld ook de ontwikkelingen over brain chips die hersenfuncties bij Alzheimerpatiënten zouden moeten overnemen.
Ik heb zelf de sterke neiging om te vertrouwen op de kracht van mijn eigen lichaam (zonder een alternatieve ondertoon). Ik vind het een mooi idee om op eigen kracht mezelf zo lang mogelijk zo gezond mogelijk te houden, met waar nodig hulp van de geneeskunde. En op een gegeven moment heb ik alles gedaan wat ik kon en is het mooi geweest. Een tablet die mijn levensverwachting verlengt voelt dan toch als een stap te ver..
Voorlopig gaan we denk ik nog wel even door met dit soort ontwikkelingen. Toch hoop ik dat de eeuwenoude uitspraak Memento mori daarbij niet volledig uit het oog wordt verloren.
Djimme van Etten
Basisarts Novicare
